Chuyện này tôi được nghe kể, thấy khó quên nên đem kể lại, Ra Dư nổi tiếng nhưng câu chuyện đằng sau hạt gạo quý thì không phải ai cũng biết!

…

Ảnh Minh Họa

Trong đời sống người đồng bào Paco, Tà Ôi, Cơ Tu A Lưới có một câu hát về tình yêu

Ôi chúng ta có cái bụng thương nhau

Thương nhiều hơn đá dưới dòng A Sáp

Thương nhiều hơn cột nhà Kopanha đầu làng

Nhớ nhau như nhớ cái rẫy mùa Ra Dư trổ bông

Bên những ngôi nhà sàn A Lưới, còn rất ít già làng nhớ đến và truyền tụng một truyền thuyết đầy yêu thương nhưng cũng đầy nước mắt về loài lương thực đặc sản mang trong mình câu chuyện văn hóa đẹp đẽ có tên là lúa Ra Dư.

1. Theo truyền thuyết các già làng kể lại.

Ngày xưa, tại một bản nọ có một chàng trai tên là Pút. Không ai biết cha mẹ của Pút là ai vì Pút được một bà già nhặt từ trong rừng đem về nuôi. Tuy sống với người mẹ nuôi nghèo khổ, nhưng Pút lớn nhanh như thổi và có một sức mạnh mà không một trai tráng nào trong làng sánh kịp. Trong các buổi đi săn, những buổi phát nương bao giờ Pút cũng là người giỏi nhất. Thấy Pút khỏe mạnh, các trai tráng trong làng ganh tỵ . Họ nói Pút là con của ma quỷ nên sẽ đem đến tai họa cho dân làng. Mọi người phải giết chết Pút thì cuộc sống trong làng mới được yên ổn.

Trai làng đã nghĩ ra nhiều kế hiểm độc. Nhưng Pút vốn là con của Trời, nên các âm mưu do trai làng tạo ra không thể giết chết được chàng. Còn Pút, với tấm lòng vị tha, thương người của mình cuối cùng đã làm cho mọi người thêm yêu mến chàng.

Thế rồi, Pút lấy một cô gái tên là nàng Tưr làm vợ. Từ sau khi lấy vợ, Pút không chịu đi phát nương, làm rẫy để nuôi gia đình mình mà cứ ngồi ở nhà. Mọi người ai cũng chê cười Pút nhưng chàng cứ mặc kệ.

Một hôm, Pút bảo với vợ là mình sắp phải đi xa và đưa cho vợ một quả trứng đá. Chàng dặn vợ là phải chôn quả trứng đá dưới sân nhà mình. Còn khi nào vợ và dân làng nhớ tới Pút muốn gặp Pút thì hãy ra bờ suối mà gọi.

Khi Pút đi rồi, vợ Pút làm theo lời chống đem chôn quả trứng đá theo lời chàng dặn. Chẳng bao lâu, từ chỗ chôn cái trứng lại mọc lên một cây giống như thân cây bầu. Cây này lớn nhanh như thổi và nhánh của nó bò đi khắp các triền sông, triền suối. Nhưng ngạc nhiên thay, cây chỉ cho được một trái mà thôi. Đến ngày dân làng lên nương tuốt lúa thì vừa lúc trái chín.

Nàng Tưr đập trái cây vỡ thì từ đó chảy ra vô vàn lúa, chảy cả ngày không hết. Dân làng thấy thế đổ xô nhau đến gùi về, đã cất đầy tra, đầy kho, đầy nhà mà lúa trong trái cây vẫn tuôn ra mãi.

Đặc biệt hơn khi đem thứ lúa đó nấu thành cơm, thì cơm vừa dẻo, vừa thơm ngát dân làng ăn hoài không biết chán.

hớ ơn chàng, dân làng kéo đến nhà Pút để tạ ơn nhưng không biết chàng đã đi đâu. Vợ chàng nhớ lại lời chồng dặn trước lúc ra đi bèn cùng mọi ngùi ra bờ suối gọi tìm chồng. Nhưng gọi mãi, gọi mãi chẳng thấy bóng chàng. Nàng Tưr nghĩ ra một cách đem gạo đó ra bờ suối nấu cơm.

Đến khi cơm chín tỏa hương thơm lừng, vợ Pút thấy chàng hiện về trên suối và chàng cho biết:

– Ta vốn là con của thần trời. Được cha phái xuống trần gian để giúp đỡ mọi người. Và chàng đặt tên loại gạo đó là Ra dư nghĩa là gạo dành cho chàng rể. Vì chàng đã làm rể của dân làng rồi và sau này cũng vậy, những ai được làm rể làng sẽ được ăn gạo Ra Dư.

Nói rồi chàng Pút biến mất, vợ chàng thôi khóc và dân làng cảm tạ vợ chồng chàng.

…………………….

Phần 2: Mình sẽ kể tiếp chuyện làm sống lại Lúa Thiêng Ra Dư như thế nào nhé!

Tháng 6 năm 2018, lúa Ra Dư lần đầu tiên được Trung tâm Phát triển Nông thôn miền Trung (CRD) tư vấn phương pháp gieo trồng trên đất màu xã Hương Nguyên theo nguyện vọng của người dân với quy mô tham gia là 30 hộ/ 2ha thay vì trồng trên rẫy, nương, gần khe suối.

Hoạt động nằm trong khuôn khổ dự án Nâng cao năng lực bảo tồn rừng, đa dạng sinh học gắn với phát triển rừng bền vững cho đồng bào dân tộc thiểu số gần khu Bảo tồn thiên nhiên Sao La với sự tài trợ của Quỹ Vốn Nhỏ Môi Trường Toàn Cầu và thực hiện của huyện đoàn A Lưới.